kwas askorbinowy pomaga w ciężkim stanie?

Sytuacje kiedy rozpaczliwie potrzebujemy witaminy C ?

Owoce i warzywa chronią zdrowie. To jest udowodnione. Ale nie ma dowodów, że regularnie zażywane suplementy naładowane dużą dawką  sztucznych witamin  pomagają w czymkolwiek (nie, no pewnie- poza tymi co na nich dobrze zarabiają). A są za to badania mocno sugerujące ich szkodliwość.

Są jednak pewne sytuacje, nagłe stany, kiedy …

Sami oceńcie

Zaobserwowano, że w przypadku ciężkich chorób, poziom witaminy C spada gwałtownie.  Prawdopodobnie – organizm zużywa jej duże ilości. Pojawiły się więc sugestie, że w takich stanach korzystne dla przeżycia mogłoby być uzupełnianie niedoborów kwasu askorbinowego.

Badania na zwierzętach przynosiły dość obiecujące rezultaty.

U szczurów, u których  doprowadzono do  zatrzymania krążenia, podawany dożylnie na początku resuscytacji askorbinian zmniejszał  obszar martwicy mięśnia sercowego, uszkodzenie mitochondriów, poprawiał skuteczność reanimacji i czas przeżycia (1).

U królików w przypadku niedokrwienia nerek-  askorbinian zmniejszał stopień uszkodzenia- (2). Askorbinian podawany dożylnie zmniejszał u szczurów wywołane niedokrwieniem uszkodzenie kończyny (3,4) , płuc (5)  i wątroby.

Ale , uwaga!

Efekt ochronny  był zauważalny  tylko u szczurów traktowanych niskimi dawkami (30 lub 100mg / kg). Wysokie dawki (1000 mg / kg), potęgowały uszkodzenie wątroby (6-9). Askorbinian przywracał prawidłowe ciśnienie krwi i poprawiał mikrokrążenie w narządach szczurów i myszek z sepsą (10-17).

Ale już  (jak to zazwyczaj bywa) eksperymenty z ludźmi przynosiły mniej optymistyczne wyniki. Kiedy askorbinian podawano dożylnie pacjentom w ostrym zawale serca i było to  randomizowane z podwójnie ślepą próbą i grupą kontrolną placebo. Nie stwierdzono istotnych różnic w wielkości martwicy mięśnia sercowego. Jednak,  w porównaniu z placebo po dożylnym stosowaniu askorbinianu poprawiała się  frakcja wyrzutowa serca  po 2-3 miesiącach. (18)

Okołooperacyjne dożylne (19,20) (też doustne , choć wchłanianie w okresie  pooperacyjnym jest  raczej nieprzewidywalne)  stosowanie witaminy C zmniejszało częstość występowania nowego migotania przedsionków u pacjentów po operacjach kardiochirurgicznych (20-25).

Wyniki sugerują, że kwas askorbinowy zmniejsza zarówno częstość występowania pooperacyjnego migotania przedsionków jak  i długość pobytu w szpitalu (26)

Jednak, żeby nie było zbyt prosto, w największym badaniu, witamina C nie zmniejszała ryzyka  migotania przedsionków, choć zmniejszała długość wentylacji mechanicznej (27) . Chociaż nie wszystkim udawało się to potwierdzić (26). Donoszono o korzystnym działaniu witaminy C w połączeniu z witaminą E u pacjentów w ciężkim stanie (28).

Nie można wykluczyć, że istnieje grupa pacjentów, którym stosowanie dużych dawek kwasu askorbinowego w momentach silnego stresu i ciężkiej choroby  pomaga, ale  i grupa ,  która żadnej korzyści z tego nie odnosi. Na dzień dzisiejszy z góry tego ocenić się nie da (23).

Wiele badań koncentrowało się na ocenie efektów podawania witaminy C razem z innymi związkami. W jednym z nich  (91% pacjentów było ofiarami urazów)  podawano wysokie dawki witaminy C dożylnie 1 g  trzy razy dziennie razem z witaminą E. Zaobserwowano zmniejszenie o 19% śmiertelności z powodu niewydolności oddechowej i zmniejszenie ryzyka niewydolności wielonarządowej o 57% (29).

Skuteczne też było połączenie witaminy C z selenem, cynkiem, witaminami z grupy B (30). Jednak zmniejszenie śmiertelności nie zostało potwierdzone. Niektórzy uważają, że wpływ witaminy C na  łagodzenie zaburzeń mikrokrążenia ,  zdolności reagowania naczyń, barierę śródbłonka i obronę  antybakteryjną, a  tym  samym na ochronę przed uszkodzeniem wielonarządowym u krytycznie chorych ( też w sepsie)  może zależeć od bardzo wczesnego  podawania dużej dawki dożylnie (31).

Ja nie wiem…

1. Tsai MS, Huang CH, Tsai CY, Chen HW, Lee HC, Cheng HJ, Hsu CY, Wang TD, Chang WT, Chen WJ: Ascorbic acid mitigates the myocardial injury after cardiac arrest and electrical shock. Intensive Care Med. 2011, 37: 2033-2040
2. Lloberas N, Torras J, Herrero-Fresneda I, Cruzado JM, Riera M, Hurtado I, Grinyo JM: Postischemic renal oxidative stress induces inflammatory response through PAF and oxidized phospholipids. Prevention by antioxidant treatment. FASEB J. 2002, 16: 908-910.
3. Kearns SR, Moneley D, Murray P, Kelly C, Daly AF: Oral vitamin C attenuates acute ischaemia–reperfusion injury in skeletal muscle. J Bone Joint Surg Br. 2001, 83: 1202-1206.
4. Ulug BT, Aksungar FB, Mete O, Tekeli F, Mutlu N, Calik B: The effect of vitamin C on ischemia reperfusion injury because of prolonged tourniquet application with reperfusion intervals. Ann Plast Surg. 2009, 62: 194-199
5. Baltalarli A, Ozcan V, Bir F, Aybek H, Sacar M, Onem G, Goksin I, Demir S, Teke Z: Ascorbic acid (vitamin C) and iloprost attenuate the lung injury caused by ischemia/reperfusion of the lower extremities of rats. Ann Vasc Surg. 2006, 20: 49-55.
6. Seo MY, Lee SM: Protective effect of low dose of ascorbic acid on hepatobiliary function in hepatic ischemia/reperfusion in rats. J Hepatol. 2002, 36: 72-77.
7. Hsu CC, Wang JJ: L-ascorbic acid and alpha-tocopherol attenuates liver ischemia–reperfusion induced of cardiac function impairment. Transplant Proc. 2012, 44: 933-936.
8. Wang NT, Lin HI, Yeh DY, Chou TY, Chen CF, Leu FC, Wang D, Hu RT: Effects of the antioxidants lycium barbarum and ascorbic acid on reperfusion liver injury in rats. Transplant Proc. 2009, 41: 4110-4113.
9. Lee WY, Lee JS, Lee SM: Protective effects of combined ischemic preconditioning and ascorbic acid on mitochondrial injury in hepatic ischemia/reperfusion. J Surg Res. 2007, 142: 45-52.
10. Armour J, Tyml K, Lidington D, Wilson JX: Ascorbate prevents microvascular dysfunction in the skeletal muscle of the septic rat. J Appl Physiol (1985). 2001, 90: 795-803.
11. Tyml K, Li F, Wilson JX: Delayed ascorbate bolus protects against maldistribution of microvascular blood flow in septic rat skeletal muscle. Crit Care Med. 2005, 33: 1823-1828.
12. Rojas C, Cadenas S, Herrero A, Mendez J, Barja G: Endotoxin depletes ascorbate in the guinea pig heart. Protective effects of vitamins C and E against oxidative stress. Life Sci. 1996, 59: 649-657.
13. Secor D, Li F, Ellis CG, Sharpe MD, Gross PL, Wilson JX, Tyml K: Impaired microvascular perfusion in sepsis requires activated coagulation and P-selectin-mediated platelet adhesion in capillaries. Intensive Care Med. 2010, 36: 1928-1934.
14. Tyml K, Li F, Wilson JX: Septic impairment of capillary blood flow requires nicotinamide adenine dinucleotide phosphate oxidase but not nitric oxide synthase and is rapidly reversed by ascorbate through an endothelial nitric oxide synthase-dependent mechanism. Crit Care Med. 2008, 36: 2355-2362.
15. McKinnon RL, Lidington D, Tyml K: Ascorbate inhibits reduced arteriolar conducted vasoconstriction in septic mouse cremaster muscle. Microcirculation. 2007, 14: 697-707.
16. Wu F, Wilson JX, Tyml K: Ascorbate protects against impaired arteriolar constriction in sepsis by inhibiting inducible nitric oxide synthase expression. Free Radic Biol Med. 2004, 37: 1282-1289.
17. Zhou G, Kamenos G, Pendem S, Wilson JX, Wu F: Ascorbate protects against vascular leakage in cecal ligation and puncture-induced septic peritonitis. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol. 2012, 302: R409-R416.
18. Cristóbal Ramos, Roberto Brito, Jaime González-Montero, Nicolás Valls, Juan G. Gormaz, Juan C. Prieto, Effects of a novel ascorbate-based protocol on infarct size and ventricle function in acute myocardial infarction patients undergoing percutaneous coronary angioplasty Arch Med Sci
19. Papoulidis, P., Ananiadou, O., Chalvatzoulis, E., Ampatzidou, F., Koutsogiannidis, C., Karaiskos, T., Madesis, A., and Drossos, G. The role of ascorbic acid in the prevention of atrial fibrillation after elective on-pump mycoardial revascularization surgery: a single-center experience – a pilot study. Interact Cardiovasc Thorac Surg. 2011; 12: 121–124
20. Carnes CA, Chung MK, Nakayama T, Nakayama H, Baliga RS, Piao S, Ascorbate attenuates atrial pacing-induced peroxynitrite formation and electrical remodeling and decreases the incidence of postoperative atrial fibrillation. Circ Res. 2001, 89: E32-E38.
21. Korantzopoulos, P., Kolettis, T.M., Kountouris, E., Dimitroula, V., Karanikis, P., Pappa, E., Siogas, K., and Goudevenos, J.A. Oral vitamin C administration reduces early recurrence rates after electrical cardioversion of persistent atrial fibrillation and attenuates associated inflammation. Int J Cardiol. 2005; 102: 321–326
22. Eslami M, Badkoubeh RS, Mousavi M, Radmehr H, Salehi M, Tavakoli N, Avadi MR: Oral ascorbic acid in combination with beta-blockers is more effective than beta-blockers alone in the prevention of atrial fibrillation after coronary artery bypass grafting. Tex Heart Inst J. 2007, 34: 268-274.
23. Baltalarli A, Ozcan V, Bir F, Aybek H, Sacar M, Onem G, Goksin I, Demir S, Teke Z: Ascorbic acid (vitamin C) and iloprost attenuate the lung injury caused by ischemia/reperfusion of the lower extremities of rats. Ann Vasc Surg. 2006, 20: 49-55.
24. Rodrigo R, Prevention of postoperative atrial fibrillation: novel and safe strategy based on the modulation of the antioxidant system. Front Physiol. 2012 Apr 12;3:93.
25. Evangelos Polymeropoulos, Pantelis Bagos, Maria Papadimitriou,  Vitamin C for the Prevention of Postoperative Atrial Fibrillation after Cardiac Surgery, Adv Pharm Bull. 2016 Jun; 6(2): 243–250.
26. Ali-Hassan-Sayegh, S., Mirhosseini, S.J., Rezaeisadrabadi, M., Dehghan, H.R., Sedaghat-Hamedani, F., Kayvanpour, E., Popov, A.F., and Liakopoulos, O.J. Antioxidant supplementation for prevention of atrial fibrillation after cardiac surgery: an updated comprehensive systematic review and meta-analysis of 23 randomized controlled trials. Interact Cardiovasc Thorac Surg. 2014; 18: 646–654
27. Bjordahl PM, Helmer SD, Gosnell DJ, Wemmer GE, O’Hara WW, Milfeld DJ: Perioperative supplementation with ascorbic acid does not prevent atrial fibrillation in coronary artery bypass graft patients. Am J Surg. 2012, 204: 862-867.
28. Berger MM, Soguel L, Shenkin A, Revelly JP, Pinget C, Baines M, Chiolero RL: Influence of early antioxidant supplements on clinical evolution and organ function in critically ill cardiac surgery, major trauma, and subarachnoid hemorrhage patients. Crit Care. 2008, 12
29. Nathens AB, Neff MJ, Jurkovich GJ, Klotz P, Farver K, Ruzinski JT, Radella F, Garcia I, Maier RV: Randomized, prospective trial of antioxidant supplementation in critically ill surgical patients. Ann Surg. 2002, 236: 814-822.
30. Berger MM, Soguel L, Shenkin A, Revelly JP, Pinget C, Baines M, Chiolero RL: Influence of early antioxidant supplements on clinical evolution and organ function in critically ill cardiac surgery, major trauma, and subarachnoid hemorrhage patients. Crit Care. 2008, 12:
31. Oudemans-van Straaten HM, Spoelstra-de Man AM, de Waard MC. Vitamin C revisited. Crit Care. 2014 Aug 6;18(4):460.