Jedyne wiarygodne badanie, które też jest złotym standardem w pomiarze insulinooporności to metoda klamry euglikemicznej. Polega ona na jednoczesnym dożylnym wlewie insuliny i glukozy. Wlew glukozy jest tak modyfikowany, aby osiągnąć prawidłowy i stabilny poziom cukru we krwi i na tej podstawie ocenia się wrażliwość tkanek.
W codziennym życiu praktycznie niewykonalna.
.
W celu oszacowania insulinooporności można obliczyć stosunek trójglicerydów do cholesterolu HDL, naszej populacji jeśli jest >3 wiąże się z insulinoopornością (>2,5 u kobiet i >3,5 u mężczyzn).
.
Bada się również poziom insuliny na czczo.
Za normę uznaje się 3-25 mikrojednostek/ml.
.
Nie ma norm dla stężenia insuliny po godzinie czy dwóch po spożyciu glukozy, nie można na ich podstawie wyciągnąć żadnego wniosku, bez sensu badać.
.
Jednak, pojedynczy pomiar poziomu insuliny na czczo jest niewiarygodny. Należy wykonać 3- 4 pomiary i obliczyć średnią.
Poziom insuliny zależy od innych hormonów, a to się ciągle zmienia. Zależy od stanu emocjonalnego. W stresie dochodzi do zwiększenia wydzielania kortyzolu i adrenaliny, co gwałtownie nasila insulinooporność.
Poziom insuliny zależy od wysiłku fizycznego wykonywanego w danej chwili lub w minionych kilku godzinach. Aktywność fizyczna zmniejsza insulinooporność, nasila działanie insuliny na komórki mięśni szkieletowych nawet 10-krotnie.
.
Często w celu oceny insulinooporności oblicza się wskaźnik HOMA-IR (korzystając ze wzoru uwzględniającego stężenia insuliny i glukozy na czczo).
Wskaźnik ten nigdy nie był badany w badaniach klinicznych, nie istnieją wartości referencyjne.
Może służyć do badań naukowych.
Autorzy wskaźnika HOMA-IR wprowadzili go jako uproszczenie klamry metabolicznej, jako narzędzie, do stosowania w badaniach naukowych. HOMA-IR nie powstał po to, by go stosować w codziennej praktyce klinicznej.
Sam twórca HOMA-IR (Wallace) napisał artykuł: „stosowanie i nadużywanie wskaźnika HOMA”. Wzór stosowany do obliczania HOMA-IR jest już nieaktualny. W 1998 roku J. Levy i wsp. opublikowali zaktualizowany model matematyczny HOMA (HOMA2),
Źródła
Pantoja-Torres B, Toro-Huamanchumo CJ, Urrunaga-Pastor D, Guarnizo-Poma M, Lazaro-Alcantara H, Paico-Palacios S, Del Carmen Ranilla-Seguin V, Benites-Zapata VA; Insulin Resistance and Metabolic Syndrome Research Group. High triglycerides to HDL-cholesterol ratio is associated with insulin resistance in normal-weight healthy adults. Diabetes Metab Syndr. 2019 Jan-Feb;13(1):382-388.
Czupryniak L., Szymańska-Garbacz E., Szczepanek-Parulska E., Ruchała M., Płaczkiewicz-Jankowska E.: Insulinooporność w pytaniach i odpowiedziach. Insulinooporność jako pseudochoroba – powszechny problem w gabinecie diabetologa i endokrynologa. Med. Prakt., 2022; 1: 88–100
Wallace T.M., Levy J.C., Matthews D.R.: Use and abuse of HOMA modeling. Diabetes Care, 2004; 27: 1487–1495
Levy J.C., Matthews D.R., Hermans M.P.: Correct homeostasis model assessment (HOMA) evaluation uses the computer program. Diabetes Care, 1998; 21: 2191–2192
Hill N.R., Levy J.C., Matthews D.R.: Expansion of the homeostasis model assessment of β-cell function and insulin resistance to enable clinical trial outcome modeling through the interactive adjustment of physiology and treatment effects: iHOMA2. Diabetes Care, 2013; 36: 2324–2330