witamina c pomaga walczyć z przeziębieniem?

Przeziębienie a witamina C . Skuteczna metoda,  czy taki sam bezsensowny PRZESĄD jak łykanie wapnia w przypadku  alergii?

Warto? Nie warto?  I tak i nie …

Temat kontrowersyjny, pomimo tylu badań. Generalnie to uważa się, że kwas askorbinowy nie ma znaczącego działania profilaktycznego. W przeciętnej populacji-  nieco zmniejsza ciężkość i czas trwania objawów przeziębienia. Pomaga za to  ludziom wykonującym bardzo duży wysiłek fizyczny. Natomiast dość mocno jest udokumentowana sensowność sięgania w po cynk kiedy zaczyna się rozwijać przeziębienie.

Najpierw o witaminie C. Istnieją dwa podstawowe pytania. Po pierwsze, czy zapobiega przeziębieniom? A po drugie, to zmniejsza ich nasilenie? Badania eksperymentalne nad rolą witaminy C w zapobieganiu infekcji były prowadzone odkąd krystaliczna witamina C stała się dostępna na rynku, czyli od …  1930 roku.  Z wynikami było różnie. Niektóre wykazywały brak wpływu (witamina C w dawce około  200 mg / dzień) (1), w innym z badań wykazano, że zarówno syntetyczna witamina C (80 mg / dobę) jak i sok pomarańczowy tak samo zmniejszały objawy przeziębienia w porównaniu z placebo (2)

Jedno z podsumowań badań. 14 prób klinicznych , 8 uznano za wystarczająco dobrze przeprowadzone by mogły być wiarygodne. W większości badań nasilenie objawów (ale na podstawie subiektywnej oceny badanych) było znacząco mniejsze u pacjentów, którzy otrzymywali kwas askorbinowy. Ale okazało się też, że duża liczba wolontariuszy próbowała rozgryzania kapsułek i potem prawidłowo odgadywała, co im podawano. Wszelkie różnice w nasileniu i czasie trwania przeziębienia zostały wyeliminowane kiedy wzięto pod uwagę tylko dane z eksperymentów, w których pacjenci nie wiedzieli, czyli był wyeliminowany efekt placebo (3).

Metaanaliza z 2007 roku-30 badań z udziałem 11,350 uczestników. Regularna suplementacja witaminą C nie miała wpływu na skłonność do „łapania” przeziębienia, lecz niewielki wpływ na nasilenie objawów  przeziębienia i  zmniejszenie jego czasu jego trwania jeśli już się zachorowało  (o 8% dla osób dorosłych i dzieci o 13%  jeśli podawana była w dawce  od 1 do 2 g / dzień). Jeśli witaminę C   zaczynano przyjmować już po wystąpieniu objawów nie stwierdzono istotnych różnic w porównaniu z placebo.  Leczenie przeziębienia  witaminą C było nieskuteczne. Ale był wyjątek. Sześć badań z udziałem łącznie 642 maratończyków, narciarzy i żołnierzy na ćwiczeniach subarktycznych stwierdzało zmniejszenie  ryzyka o 50% zachorowania na przeziebienie  (4).

Inna analiza Cochrane z 2010 roku (5). 29 badań (ale niekoniecznie randomizowanych czyli uznawanych za bardzo wiarygodne)  z udziałem 11,306 uczestników. Z badania wykluczono badania gdzie stosowana dawka była mniejsza niż 0,2 g dziennie  i nie  kontrolowane placebo. W przypadku ostrego nieżytu nosa, pozytywny efekt prewencyjny witaminy C zaobserwowano u osób narażonych na wysiłek fizyczny, podczas gdy efekt ten nie był potwierdzony w normalnej populacji. Niektóre z badań wykazywały zmniejszenie nasilenia i czasu trwania ostrego nieżytu nosa u 3-12% osób dorosłych. Pięć badań z udziałem 598 maratończyków, narciarzy i żołnierzy w czasie ćwiczeń w warunkach subarktycznych wykazało zmniejszenie ryzyka wystąpienia przeziębienia o 52%.

Zakażenie wirusowe (atak rinowirusa)  sam w sobie  nie jest główną przyczyną uprzykrzających nam życie objawów przeziębienia lecz bardziej to przesadne reakcje naszego układu odpornościowego mogą odgrywać tu kluczową rolę (6).  Białe krwinki (neutrofile) w odpowiedzi na to, że rinowirus zaczyna się panoszyć w drogach oddechowych przybywają w większej liczbie do błony śluzowej nosa. Istnieje znacząca korelacja pomiędzy liczbą naszych osobistych neutrofili w popłuczynach z nosa a dotkliwością objawów przeziębienia. (7,8). Produkcja nadtlenków (wolnych rodników) przez białe krwinki (jako obrona przed zakażeniem) rośnie mocno w  infekcjach. Witamina C zwalczając  wolne rodniki (9) może niwelować efekty działania naszego układu odpornościowego odpowiedzialne za objawy przeziębienia.

Wpływ spożywania większych  dawek  kwasu askorbinowego badano na  pięciu zdrowych osobach (cóż, tłumu tu nie było) a raczej na ich białych krwinkach (leukocytach). W ciągu pierwszych 15 dni badani otrzymywali dziennie suplementy 200 mg kwasu askorbinowego, a w ciągu najbliższych 2 tygodni dano 2 g witaminy C dziennie. Spożycie 200 mg kwasu askorbinowego dziennie nie miało wpływu na zdolność leukocytów do uśmiercania bakterii. Ale już dzienne spożycie 2 g kwasu askorbinowego przez 2 tygodnie znacząco osłabiało ich  aktywność bakteriobójczą. Cztery tygodnie po wycofaniu witamin aktywność bakteriobójcza wróciła do normy (17).

Witamina C w większych stężeniach nasilała wzrost niektórych drobnoustrojów (chlamydii C.trachomatis) w hodowli komórkowej (18). Czy podobne efekty występują  in vivo? Nikt nie badał. Uśmiercanie jest związane z wytwarzaniem anionu nadtlenkowego i rodników wodorotlenowych. Tak więc, wpływ antyoksydacyjny nadmiaru witaminy C może przeciwdziałać tego mechanizmowi (19,20).

Cynk jest niezbędny. Do zdrowego życia (10). Pomaga walczyć z przeziębieniem i biegunką.

W słynnym naukowym śledztwie, którego wyniki ogłoszono w 2013 roku przeanalizowano 16 prób leczenia  i 2 działania profilaktycznego. Zauważono znaczące  skrócenie czasu trwania przeziębienia choć sama uciążliwość objawów była  niezmieniona. W podsumowaniu , autorzy zalecili szybkie sięgnięcie po cynk w ciągu pierwszych 24 godzin kiedy choroba nas atakuje (11).

Inne doniesienie. Osoby przyjmujące co kilka godzin pastylki do ssania z cynkiem  krócej chorowały na  przeziębienie-  zamiast jak  siedmiu dni jak w grupie placebo- tylko cztery, efekt był szczególnie widoczny skuteczniej  w przypadku ludzi z alergią. Wirus namnaża się w  górnych drogach oddechowych, dlatego może to mieć sens- chodziłoby o miejscowy efekt zabójczy dla wirusów. Pod wpływem tych doniesień naukowych nawet niektórzy poszli dalej- pojawiły się na rynku spraye do nosa z cynkiem (w nosie wirusy przeziębienia też,  jak wiadomo, się panoszą). Ale już są niemodne, po tym jak niektórzy po nich … stracili węch na szczęście- przejściowo.(12-15)

Biegunka

Literatura dostarcza dowodów na korzystny efekt suplementacji cynku w przypadku ostrej i przewlekłej biegunki w postaci skrócenia czasu jej trwania. Wytyczne WHO zalecają cynk w leczeniu biegunki w połączeniu z roztworem soli. (16)

1. FRANZ WL, HEYL HL, SANDS GW, Blood ascorbic acid level in bioflavonoid and ascorbic acid therapy of common cold. J Am Med Assoc. 1956 Nov 24; 162(13):1224-6.
2. Baird IM, Hughes RE, Wilson HK, Davies JE, Howard AN The effects of ascorbic acid and flavonoids on the occurrence of symptoms normally associated with the common cold. Am J Clin Nutr. 1979 Aug; 32(8):1686-90.
3. Chalmers TC., Effects of ascorbic acid on the common cold. An evaluation of the evidence.Am J Med. 1975 Apr;58(4):532-6.
4. Douglas R, Hemila H, D’Souza R, Chalker E, Treacy B.Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2007 Jul 18;(3):CD000980.
5. H, Chalker E., Vitamin C for preventing and treating the common cold.Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jan 31;(1):CD000980.
6. Winther B, Gwaltney JM, Hendley JO. Respiratory virus infectionof monolayer cultures of human nasal epithelial cells. Am Rev Respir Dis 1990;141:839-45.
7. The role of neutrophils in the pathogenesis of rhinovirus infections. Pediatr Infect Dis J 1990;9:832-5.
8. Naclerio RM, Proud D, Lichtenstein LM, et al. Kinins are generated during experimental rhinovirus colds. J Infect Dis 1988;157:133-42.
9. Hemilä H, Roberts P, Wikström M. Activated polymorphonuclear leucocytes consume vitamin C. FEBS Lett 1984;178: 25-30.
10. Gibson RS, Hess SY, Hotz C, Brown KH. Indicators of zinc status at the population level: a review of the evidence. Br J Nutr. 2008;99(Suppl 3):S14–23.
11. Singh M, Das RR Zinc for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jun 18; (6):CD001364.
12. Hemilä, Petrus,  Fitzgerald, Ananda Prasad, Zinc acetate lozenges for treating the common cold: an individual patient data meta-analysis  Br J Clin Pharmacol, 82: 1393–1398.
13. Rita Wegmüller Fabian T, Christophe , Marica, Zinc Absorption by Young Adults from Supplemental Zinc Citrate Is Comparable with That from Zinc Gluconate and Higher than from Zinc Oxide, J. Nutr. February 1, 2014 vol. 144 no. 2 132-136
14. Brown KH, Rivera JA, Bhutta Z, Gibson RS, King JC, Lönnerdal B, Ruel MT, Sandtröm B, Wasantwisut E, Hotz C. Assessment of the risk of zinc deficiency in populations and options for its control. Food Nutr Bull. 2004;25:S99–S203.
15. Haider BA, Bhutta ZA. The effect of therapeutic zinc supplementation among young children with selected infections: a review of the evidence. Food Nutr Bull. 2009;30:S41–59.
16. Diarrhoea treatment guidelines for clinical-based healthcare workers; Including new recommendations for the use of ORS and zinc supplementation. Geneva: World Health Organization; 2005.
17. Shilotri PG, Bhat KS., Effect of mega doses of vitamin C on bactericidal ativity of leukocytes., Am J Clin Nutr. 1977 Jul;30(7):1077-81.
18. SHA-KE WANG,DOROTHY L. PATlTON, CHO-CHOU KUO JOURNAL OF CLINICAL MICROBIOLOGY, Oct. 1992, p. 2551-2554 Vol. 30, No. 10, Effects of Ascorbic Acid on Chlamydia trachomatis Infection and on Erythromycin Treatment in Primary Cultures of Human Amniotic Cells
19. Li Y, Schellhorn HE. New developments and novel therapeutic perspectives for vitamin C. Critical Review. J Nutr 2007;137:2171-84.
20. Naidu AK. Vitamin C in human health and disease is still a mystery ? An overview. Nutr J 2003;2:1-10